بنیانگذار انجمن تخصصی فناوری اطلاعات ایران ، هکر کلاه خاکستری ، کارشناس امنیت اطلاعات و ارتباطات
بدسکتور چیست؟ معرفی انواع Bad Sector و راهکار رفع بدسکتور
بدسکتور | Bad Sector چیست و چگونه آن را رفع کنیم؟ چند نوع Bad Sector داریم؟ اگر دروس ذخیره و بازیابی که در دانشگاه به شما درس داده شد را به خاطر داشته باشید و فقط برای Pass کردن درس ها به دانشگاه نرفته باشید حتما به خاطر دارید که در یک هارد دیسک صفحاتی دایره شکل به نام DISK وجود دارند ، این DISK ها دارای شیارها یا Track هایی هستند که بصورت دایره شکل کل قسمت های DISK را در بر گرفته اند و هر کدام از این Track ها به قطعات کوچکتری به نام Sector تقسیم بندی شده اند.
دوره های شبکه، برنامه نویسی، مجازی سازی، امنیت، نفوذ و ... با برترین های ایران
سرفصل های این مطلب
وقتی صحبت از Bad Sector می شود یعنی یک یا چندین Sector دارای مشکلاتی هستند که باعث شده است آنها معیوب شوند و دیگر این Sector امکان نوشتن و خواندن اطلاعات درون خود را ندارد و به درخواست های نوشتن و خواندن اطلاعات نیز پاسخ نمی دهد.Bad Sector ها هم بر روی هارد درایوهای مغناطیسی قدیمی و هم بر روی حافظه های SSD امروزی ممکن است به وجود بیایند اما خوب مفهوم Sector در حافظه های SSD طبیعتا کمی متفاوت است.
بصورت کلی دو نوع Bad Sector وجود دارد که یکی از آنها بصورت سخت افزاری به وجود می آید که شما طبیعتا نمی توانید کاری در مقابل آن انجام دهید و دومین نوع بصورت نرم افزاری به وجود می آید که قابل تعمیر و درست کردن است ، امروز در انجمن تخصصی فناوری اطلاعات ایران می خواهیم در خصوص اینکه Bad Sector ها چگونه به وجود می آیند و چه کاری می توانیم برای درست کردن آنها بکنیم صحبت کنیم پس تا آخر مقاله با ما باشید.
انواع Bad Sector ها
همانطور که عنوان کردیم بصورت کلی دو نوع Bad Sector یا بد سکتور وجود دارد که ما آنها را بصورت فیزیکی و منطقی یا Physical و Logical طبقه بندی می کنیم ، در اصطلاح فنی به این نوع Bad Sector ها Hard Bad Sector و Soft Bad Sector هم گفته می شود. وقتی صحبت از Physical یا Hard Bad Sector می شود یعنی هارد درایو شما بصورت سخت افزاری دچار مشکل شده است ، ممکن است Head خواندن و نوشتن هارد درایو شما با قسمتی از هارد دیسک به دلیل لرزش و یا تکان شدید برخورد پیدا کردن باشد
و یا اینکه گرد و غبار و آشغال روی هارد درایو شما قرار گرفته است و باعث شده قسمتی از Sector های هارد درایو شما بصورت فیزیکی دچار مشکل شده باشد .حتی درایوهای فلش مموری و یا حافظه های SSD نیز با توجه به اینکه Head خواندن و نوشتن و حرکت فیزیکی ندارند ممکن است بر اثر مواردی مانند پایین و بالا شدن ولتاژ برق قسمت از سلول های حافظه خود را از دست بدهند و بصورت فیزیکی این قسمت ها دچار مشکل شود ، در چنین مواردی ایراد سخت افزاری به وجود آمده به دست ما قابل تعمیر نیست .
Soft Bad Sector یا Logical Bad Sector در واقع قسمتی از هارد درایو است که به نظر می رسد درست کار نمی کند و نمی تواند در آن قسمت اطلاعاتی را نوشتن و یا از آن خواند اما از نظر فیزیکی مشکلی پیدا نکرده است. در چنین مواقعی معمولا سیستم عامل می خواهد داده ای را از این سکتور از دیسک بخواند و یا بر روی آن بنویسد اما متوجه می شود که ECC یا Error Correcting Code یا کد تصحیح خطا به درستی با محتویات سکتور مورد نظر تطبیق پیدا نمی کند
و طبیعتا سیستم عامل متوجه می شود که این سکتور از هارد درایو درست کار نمی کند. این قسمت از هارد درایو شما دارای بد سکتور است اما این نوع بد سکتورها را می توان با رونویسی یا Overwrite کردن سکتور با داده های عدد صفر تعمیر کرد ، در برخی اوقات اینگونه مشکلات را می توان یا یک فرمت سطح پایین یا Low Level Format تعمیر کرد. ابزاری در ویندوز به نام Check Disk هم وجود دارد که امکان تعمیر کردن بد سکتورهای اینچنینی را دارد.
دلایل به وجود آمدن Hard Bad Sectors یا Physical Bad Sectors
هارد درایو شما ممکن است از همان موقتی که از شرکت سازنده خارج می شود و به دست شما می رسد دچار بد سکتورهای فیزیکی شود.بعضا سهل انگاری در بسته بندی و دقت نکردن در روش حمل هارد درایو ها می تواند صدمات فیزیکی به آنها وارد کند که در نهایت باعث به وجود آندن بدسکتور های فیزیکی می شود.
اگر دقت کرده باشید درایوهای SSD موجود در بازار با عایق بندی و محافظ های بهتری نسبت به سایر هارد دیسک های موجود در بازار ارائه می شوند و این به خاطر حساسیت بیشتر این نوع درایو ها است که ممکن است دچار بدسکتور شوند. در هارد درایوهای SSD یکی از دلایلی که ممکن است باعث شود بدسکتورهای فیزیکی به وجود بیایند نوشتن و خواندن زیاد اطلاعات بر روی سلول های اینگونه تجهیزات ذخیره سازی است ، البته دقت کنید که سلول در SSD تقریبا شبیه همان سکتور در هارد دیسک های معمولی است.
بد نیست نگاهی به قابلیت TRIM موجود در هارد درایو های SSD که قبلا در انجمن تخصصی فناوری اطلاعات ایران در خصوص آنها صحبت کرده ایم بیندازید. در نهایت ممکن است بدسکتور از همان بدو تولید شدن هارد دیسک در شرکت سازنده ، افتادن هارد دیسک از دست شما ، تماس پیدا کردن Head دستگاه به روی دیسک ها ، داغ شدن بیش از اندازه هارد درایو ، کابل های مشکل دار ، FAN سیستم خراب و در نهایت قرار گرفتن آشغال و گرد و غبار روی هارد دیسک به وجود بیاید. فراموش نکنید اگر آشغال در هارد دیسک گیر کرد ساعت 9 شب یادتان نرود D: ...
دلایل به وجود آمدن Soft Bad Sectors یا Logical Bad Sectors
همانطور که از اسمش هم پیداست این نوع از بدسکتورها بصورت نرم افزاری ایجاد می شوند و طبیعتا قابل ترمیم هستند. برای مثال اگر کامپیوتر شما به یکباره خاموش شود و یا برق سیستم برود و یا کابل دستگاه کنده شود و کامپیوتر در حال نوشتن اطلاعات بر روی هارد دیسک بوده باشد ممکن است سکتور مورد نظر دچار مشکل شده و دیگر نتوان اطلاعاتی در آن نوشت و یا از آن اطلاعاتی را خواند.
برخی اوقات هم پیش می آید که سکتور مورد نظر بر روی هارد درایو داده هایی دارد که با محتویات کد بررسی خطا یا Error Checking Code برابری نمی کند ، در چنین مواردی نیز سیستم این قسمت از سکتور هارد دیسک را به عنوان بدسکتور در نظر می گیرد. ویروس ها و بسیاری دیگر از کدهای مخرب و بدافزارها نیز می توانند باعث به وجود آمدن بدسکتور شوند.
از بین رفتن داده ها و خراب شدن هارد درایو
درست است که بدسکتورها همه داده های موجود بر روی کامپیوتر را مورد تخریب قرار نمی دهند اما بالاخره باعث می شوند قسمتی از اطلاعات دچار مشکل شود و بعضا ممکن است اطلاعات حساسی نیز بوده باشد. ممکن است هارد دیسک شما از نظر شما درست کار کرده باشد اما در پس زمینه بدسکتورهایی وجود دارند که باعث می شوند اطلاعات موجود در هارد درایو تخریب شود. بنابراین پیشنهاد می شود که همیشه اطلاعات خود را Backup بگیرید و بصورت Hard Code در جایی به غیر از هارد دیسک نگهداری کنید.
زمانیکه کامپیوتر شما یک قسمت از هارد درایو شما به عنوان بدسکتور علامت گذاری می کند دیگر از آن قسمت از هارد درایو شما در آینده استفاده نخواهد کرد. سکتور مورد نظر جابجا می شود و بنابراین فرآیند خواندن و نوشتن بر روی آن به محل دیگری منتقل می شود ، این سکتورهای جابجا شده به عنوان Reallocated Sectors در سیستم شناخته می شوند .
اگر شما داده های مهمی در این سکتور داشته اید به هر حال این داده ها از بین خواهند رفت و ممکن است با از بین رفتن این سکتور داده های بیشتری نیز از بین برود . برخی از انواع بدسکتور ها وجود دارند که به شما اعلام نمی کنند که مشکلی برای هارد درایو شما به وجود آمده است و اینگونه بدسکتورها فقط وجود دارند ( بدسکتور همینجوری واسه دور همی ) به هر حال اگر هارد درایو شما بصورت متناوب تولید بدسکتور می کند باید به فکر جایگزین کردن آن بیوفتید و یا آن را تعمیر کنید.
همین چند وقت پیش بود که هارد دیسک لپ تاپ من Unity به مشکل خورد و با توجه به فرآیند مجازی سازی زیادی که بر روی سیستم انجام می دهم سیستم به شدت کند شده بود و هارد دیسک به شدت داغ می کرد تا اینکه سیستم مرتب پیغام خرابی هارد دیسک را می داد ، در نهایت هارد دیسک عوض شد و یک SSD جایگزین آن شد ( شوخی ندارم که ... هارد دیسک نباید سوسول باشه D: )
چگونه وجود بدسکتورها را بررسی کنیم و آنها را تعمیر کنیم ؟
در ویندوز ابزاری وجود دارد به نام Check Disk که بصورت خط فرمانی و خلاصه بصورت chkdsk نوشته و استفاده می شود ، این ابزار هارد درایو های شما را اسکن می کند و به دنبال بدسکتورها می گردد و در صورت امکان بدسکتورهای Logical یا Soft Bad Sector ها را بر اساس دستوری که وارد کرده باشید تعمیر هم می کند.
اگر ویندوز احساس کند که مشکلی بر روی هارد درایو شما وجود دارد و سیستم dirty bit ایجاد کرده است ، سیستم در فرآیند Startup بصورت خودکار ابزار Check Disk را اجرا می کند . اما شما می توانید از این ابزار هر موقع که دوست داشتید بصورت دلخواه استفاده کنید. در سایر سیستم عامل ها مانند لینوکس و OS X ابزارهای دیگری وجود دارند که با استفاده از آنها می توانید Bad Sector ها را به همین شکل شناسایی و مشکل زدایی کنید.
در نهایت فراموش نکنید که وجود داشتن بدسکتورها جزو طبیعت هارد دیسک ها است و معمولا ممکن است حتی بدون دلیل مشخصی این اتفاق بر روی هارد دیسک شما بروز کند. به هر حال شما همیشه باید از داده های خود Backup داشته باشید تا در صورت بروز بدسکتورها داده های شما دچار مشکل نشوند .
اگر احساس می کنید بدسکتورهای هارد دیسک شما به شدت رو به افزایش است قبل از اینکه دچار مشکل اساسی شوید هارد خود را تعویض کنید ، به هر حال اگر دوستان تجربه و یا ابزار بهتری برای رفع مشکلات مربوط به Bad Sector ها می شناسند خوشحال می شویم در انجمن تخصصی فناوری اطلاعات ایران از این دانش استفاده کنیم.